Nám da không phải là một loại ung thư và cũng không phải dấu hiệu ung thư da. Chúng khác với ung thư da ở chỗ bề mặt bị nám da phẳng và có tính đối xứng ở cả hai bên mặt. Đôi khi, tình trạng da sạm nám còn được gọi bằng thuật ngữ “mặt nạ thai kỳ” bởi chúng thường xuất hiện trong khi mang thai hoặc sau sinh.

Cách nhận biết nám da

Rối loạn chuyển hóa sắc tố da thường xuất hiện ở má, trán, mũi. Khi ra nắng nám thường đậm màu hơn. Các vùng da, đặc biệt da mặt có màu nâu vàng, nâu đậm không đồng nhất, xuất hiện thành từng chấm nhỏ hoặc thành từng đám sậm màu. Các vị trí hay tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như mặt, cổ, cánh tay… là các vị trí thường hay bị nám da. Đặc biệt là nám da trên mặt thường đối xứng hai bên.

Nám da được phân thành 3 loại và có cách nhận biết khác nhau. Do đó, để nhận biết nám da bạn hãy lưu ý những dạng nám sau:

• Nám mảng (nám nông, nám biểu bì): loại có chân nám nông, thường ở lớp biểu bì với màu sắc khá nhạt
• Nám đốm (nám chân sâu, nám chân đinh): có màu sẫm hơn, xuất hiện từng đốm nhỏ. Nếu soi da có thể thấy chân nám nằm sâu dưới lớp hạ bì của dạ.
• Nám hỗn hợp: là xuất hiện cả nám từng mảng và nám đốm, điều trị phức tạp hơn.

Phân biệt nám và tàn nhang khác nhau như thế nào?

Nám da và tàn nhang có đặc điểm nhận diện tương đối giống nhau. Tuy nhiên đây là hai vấn đề da hoàn toàn khác nhau và có những phương pháp điều trị riêng biệt. Nhiều chị em thường hay bị nhầm lẫn giữa nám và tàn nhang dẫn đến sai lầm trong việc sử dụng các biện pháp điều trị.

Nám da: Nám da là các đốm sẫm màu với nhiều mức độ đậm nhạt. Thường xuất hiện đối xứng 2 bên má, môi trên, cằm, trán,… Nám đặc trưng bởi màu sắc sẫm, nâu hoặc thâm vàng, có nhiều kích thước nhưng thường lớn hơn tàn nhang.

Tàn nhang có màu sắc đa dạng hơn nám da với màu nâu sẫm, nâu nhạt, vàng, đỏ, xám, đen. Độ đậm tàn nhang thay đổi theo cường độ ánh sáng mặt trời, vậy nên mùa hè thì tàn nhang đậm hơn mùa đông. Kích thước của tàn nhang thường nhỏ hơn so với nám da, các đốm có thể nhỏ như đầu tăm cho đến hạt vừng.

Nguyên nhân gây nám da phổ biến

Da bị sạm nám có thể do nhiều nguyên nhân gây nên nhưng chủ yếu do 2 nguyên nhân chính là tia bức xạ như tia cực tím, ánh sáng hay tia hồng ngoại và nội tiết tố. Cụ thể:

Do thay đổi nồng độ nội tiết tố: Hormone đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích thúc đẩy tình trạng sạm nám phát triển. Đặc biệt đối với phụ nữ đang trong thời kỳ mang thai hoặc rối loạn Estrogen, phụ nữ sau mãn kinh… Ngoài ra, phụ nữ sau mãn kinh sử dụng Estrogen tổng hợp để bổ sung nội tiết tố nữ có thể ảnh hưởng đến hormone kích thích tế bào hắc tố (MSH), từ đó làm tăng lượng melanin được sản xuất ra.

Do gặp phải vấn đề tuyến giáp: Nếu bị các vấn đề tuyến giáp có thể tăng nguy cơ bị nám lên đến 4 lần. Nguyên nhân có thể do hai hormone ACTH và MSH có thể kích hoạt các thụ thể melanocortin trong tế bào hắc tố, từ đó hình thành hắc sắc tố.

Do tiếp xúc với ánh sáng: Tia cực tím (tia UV) trong ánh sáng mặt trời có thể gây ra quá trình peroxy hóa lipid trong màng tế bào, tạo ra các gốc tự do, từ đó kích thích các tế bào hắc tố sản xuất dư thừa melanin. Đó cũng là lý do vì sao mùa hè da dễ bị sạm đen vì ánh sáng mạnh, tổng lượng tia cực tím lớn.

Do yếu tố di truyền: Nám da có thể ảnh hưởng bởi gen. Những người có làn da nâu sáng dễ bị nám hơn những người da trắng. Da sạm nám cũng có tính di truyền nếu tiền sử gia đình có người bị nám. Khoảng 33-50% số người bị nám cho biết có người trong gia đình mắc phải tình trạng này.

Một số nguyên nhân khác: Ngoài những nguyên nhân trên, có một số yếu tố có thể góp phần gây nên tình trạng sạm da, các vết nám trên mặt và các bộ phận khác như:

• Dùng thuốc chống co giật, chẳng hạn như thuốc chống động kinh Clobazam
• Ánh sáng từ màn hình LED như ti vi, máy tính, điện thoại di động, máy tính bảng, đèn led…
• Sử dụng mỹ phẩm không đúng cách có thể gây ra phản ứng độc quang
• Thuốc độc quang (thuốc khiến bạn nhạy cảm với ánh sáng mặt trời), gồm một số thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid, thuốc lợi tiểu, retinoids, thuốc hạ đường huyết, thuốc chống loạn thần…
• Các sản phẩm chăm sóc da gây kích ứng da khiến da bị mỏng đi, dễ ảnh hưởng bởi tác nhân bên ngoài
• Dùng xà phòng có mùi thơm có thể gây ra hoặc làm nặng hơn tình trạng nám
• Dùng giường tắm nắng: tia UV do giường tắm nắng tạo ra có thể gây hại cho làn da.

Nám da có chữa khỏi được không?

Rất nhiều chị em thắc mắc liệu nám sạm da có chữa khỏi không. Đối với một số phụ nữ, da nám, sạm có thể tự biến mất sau khi sinh con hoặc ngừng uống thuốc tránh thai. Tuy nhiên cũng có trường hợp nám không thể điều trị dứt điểm trở thành mạn tính, phải điều trị lâu dài.

Nguyên nhân là do nếu chỉ trị phần ngọn như dùng kem, thuốc bôi để làm mờ vết nám thì chỉ sau một thời gian, các hắc sắc tố vẫn được tổng hợp và sẽ khiến làn da xuất hiện vết nám trở lại. Nám thường xuất hiện khi làn da không được bảo vệ trước tác động của ánh sáng mặt trời.

Trên thực tế, nhiều người bị nám sạm da thường dễ nhận thấy nhất vào mùa hè và mờ dần vào mùa đông. Vì vậy, để chữa nám triệt để luôn luôn áp dụng biện pháp chống nắng và che chắn cẩn thận khi ra ngoài trời.

Nám da có thể nhìn thấy bằng mắt thường, các vết nám chủ yếu xuất hiện ở các vị trí như trán, má, cằm, mũi, môi trên… có trường hợp nám da tay. Vết nám đa dạng về màu sắc và kích thước, có những vết nám tàn nhang khó phân biệt do kích thước nhỏ li ti. Nhưng cũng có những vết nám lớn, chiếm diện tích lớn trên khuôn mặt.

Để biết chính xác da có bị nám không hoặc thuộc những loại nám nào, các bác sĩ sẽ dùng loại đèn đặc biệt là đèn Wood (ánh sáng đen) soi da. Đèn này giúp kiểm tra nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm cũng như xác định mức độ.

Có thể tiến hành sinh thiết da để biết các vấn đề của da. Da bị sạm nám có thể nhận biết thông qua:

• Tế bào hắc sắc tố hình đuôi gai (phân nhánh)
• Melanin xuất hiện trong tế bào sừng nền và tế bào sừng trên
• Melanin trong lớp hạ bì
• Nằm trong khoảng thang điểm đánh giá nám (aMASI) theo từng mức độ.

Cách điều trị nám da phổ biến và hiệu quả hiện nay

Theo các khuyến cáo, không phải lúc nào cũng cần điều trị nám. Nếu do nám nội tiết do nội tiết tố thay đổi như nám da khi mang thai hoặc do uống thuốc tránh thai thì tình trạng này có thể biến mất sau khi sinh hoặc ngừng sử dụng thuốc.

Đối với một số trường hợp tình trạng sạm nám tàn nhang có thể kéo dài hàng năm thậm chí suốt cuộc đời. Nếu các vết nám không mờ đi theo thời gian thì nên có cách khắc phục. Tuy nhiên, khi trị da bị sạm nám cần lưu ý, các phương pháp điều trị có hiệu quả dựa trên từng cơ địa và nám tái lại ngay khi đã điều trị thành công.

Một số cách điều trị nám da phổ biến và được đánh giá cao hiện nay đó là:

Dùng thuốc trị nám da

Theo bác sĩ Lê Phương, một số loại thuốc được dùng trong khắc phục nám da có thể kể đến như:

• Hydroquinone: Đây là loại thuốc hiệu quả trong việc làm sáng da. Bạn rất dễ tìm thấy nó trong thành phần của kem dưỡng da, lotion, gel hoặc các sản phẩm dạng lỏng khác.
• Axit azelaic: Chất này thường có trong kem, gel hoặc lotion và rất an toàn cho phụ nữ mang thai.
• Axit kojic hoặc axit kojic dipalmitate: Các loại axit này giúp cải thiện làn da sáng nhưng axit kojic có thể gây viêm da tiếp xúc do kích ứng.
• Vitamin C: Vitamin C hoạt động thông qua đồng để ức chế quá trình sản xuất sắc tố.
• Methimazole (thuốc kháng giáp): Khi bạn bị loại nám kháng hydroquinone, kem methimazole sẽ là giải pháp. Nó sẽ giúp bạn trị nám bằng cách làm giảm sự tổng hợp melanin.

Dùng thủ thuật y tế điều trị nám sạm da

Trong trường hợp các loại thuốc uống trị nám, kem trị nám không có tác dụng hoặc hiệu quả không rõ rệt, có thể thực hiện các kỹ thuật trị nám bằng các thiết bị y tế như:

• Mài da (dermabrasion)
• Điều trị siêu mài mòn da (microdermabrasion)
• Thay da sinh học (chemical peel)
• Chiếu laser da (laser treatment)

Phương pháp này cần các chuyên gia về da liễu có chuyên môn, kinh nghiệm thực hiện. Không nên tự ý thực hiện có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Ngoài ra, các thiết bị cần được khử khuẩn trước khi thực hiện trên da.